Studenckie postulaty
Protestujący domagali się m.in. rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów, zniesienia cenzury w wydawnictwach w PRL i przymusu nauczania języka rosyjskiego na uczelniach, prawa do swobodnego wyjazdu za granicę, skrócenia służby wojskowej dla studentów, wprowadzenia niezależności uczelni w sprawach naukowych i dydaktycznych, wydłużenia studiów do 5 lat, poszanowania autonomii uczelni przez MO i SB, rozliczenia winnych wydarzeń z grudnia 1970 roku, uwolnienia więźniów politycznych, wprowadzenia nowych podręczników historii.
Już w sierpniu 1980 r. środowiska studenckie Gdańska wystąpiły z postulatem powołania w PRL nowej organizacji studenckiej - niezależnego stowarzyszenia studentów. 10 września w Warszawie powstał Komitet Założycielski Niezależnego Związku Studentów, a podobne niezależne inicjatywy pojawiały się jesienią tego roku na uczelniach w całej Polsce.
W dniach 18-19 października na Politechnice Warszawskiej odbył się Zjazd Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich w Warszawie, podczas którego wybrano Ogólnopolski Komitet Założycielski Niezależnego Zrzeszenia Studentów. 20 października do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie wpłynął wniosek o zarejestrowanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Studentów o nazwie Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS). 13 listopada sąd wniosek odrzucił, a w odpowiedzi rozpoczęły się akcje protestacyjne na uczelniach.
W Łodzi już 6 stycznia 1981 roku na Wydziale Prawa i Administracji UŁ rozpoczęła się akcja „Solidarne czekanie” - studenci po zakończeniu zajęć okupowali budynek wydziału, 8 stycznia do ich akcji przyłączył się Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, a 11 stycznia rozpoczął się strajk okupacyjny na ówczesnym Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym.
21 stycznia na Wydziale Filologicznym UŁ negocjacje z delegacją Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki zakończyły się niczym, zostały zerwane i tego samego dnia wieczorem dwaj liderzy protestujących łódzkich studentów Wojciech Walczak i Wiesław Urbański ogłosili strajk okupacyjny na Uniwersytecie Łódzkim.
Strajk rozpoczął się w Łodzi
Faktycznie akcja strajkowa rozpoczęła się 29 stycznia. Protest łódzkich studentów oraz ich postulaty były wówczas aktem niezwykłej odwagi i ewenementem w krajach byłego bloku komunistycznego. Ze strony rządu PRL negocjacje ze studentami prowadziła Komisja Międzyresortowa, której przewodniczył minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, prof. Janusz Górski (rektor Uniwersytetu Łódzkiego w latach 1972–1975). Ze strony NZS w rozmowach uczestniczyła Międzyuczelniana Komisja Porozumiewawcza. Główną siedziba strajkujących był budynek Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. 15 lutego rozmowy zerwano, gdyż władze nie zgadzały się na rejestrację NZS bez dokonania zmian w statucie (żądano m.in. uznania w nim przewodniej roli PZPR i ograniczenia prawa do strajku).
W efekcie w następnych dwóch dniach wybuchły strajki solidarnościowe na innych uczelniach: m.in. Akademii Medycznej w Poznaniu, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Jagiellońskim. Studentów aktywnie wspierali też nauczyciele akademiccy i pracownicy administracyjni uczelni oraz zwykli łodzianie, którzy codziennie pojawiali się pod budynkiem uczelni.
Po prawie miesiącu protestu, 17 lutego 1981 roku, sąd zarejestrował pierwszą niezależną organizację w krajach bloku komunistycznego – Niezależne Zrzeszenie Studentów. 18 lutego minister Górski podpisał ze studentami tzw. Porozumienie Łódzkie, które zakończyło strajk w Łodzi oraz strajki na innych uczelniach w Polsce. W efekcie uczelnie w PRL zyskały autonomię, studenci - niezależną organizację, a władze zgodziły się spełnić ponad 50 innych postulatów protestujących, m.in. zezwolić na wybór lektoratów, wydłużyć okres studiów, a jednocześnie skrócić służbę wojskową studentów.
Redakcja: Centrum Komunikacji i PR UŁ