W ciągu ostatnich 150 lat, jako ludzkość, jesteśmy głównym czynnikiem kształtującym klimat. Wszystkie czynniki naturalne są dużo wolniejsze i dużo słabsze.
– powiedział prof. Szymon Malinowski podczas wykładu dziekańskiego wygłoszonego na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.
Zmiany klimatyczne to jedno z najważniejszych wyzwań współczesnego świata. Podczas gościnnego wykładu na Uniwersytecie Łódzkim profesor Malinowski wyjaśnił, jak działa system klimatyczny Ziemi, dlaczego temperatura rośnie i jakie konsekwencje niesie to dla nas wszystkich. Oto kluczowe zagadnienia, które poruszył.
System klimatyczny i jego tajemnice
System klimatyczny Ziemi to fascynująca i złożona sieć powiązań między oceanami, atmosferą, lodem, biosferą i lądami. Działa jak precyzyjny mechanizm, który utrzymuje równowagę między energią słoneczną docierającą do naszej planety a ciepłem oddawanym w kosmos. Kluczową rolę odgrywa efekt cieplarniany – naturalny proces, w którym atmosfera zatrzymuje ciepło, umożliwiając życie na Ziemi. Jednak działalność człowieka, zwłaszcza spalanie paliw kopalnych i wylesianie, zaburza tę delikatną równowagę, wzmacniając efekt cieplarniany.
Na klimat wpływają także inne czynniki – od zmian orbity Ziemi, przez aktywność Słońca, po wybuchy wulkanów. Wewnętrzne procesy, takie jak zmiany w odbijaniu światła słonecznego (tzw. albedo) czy prądy oceaniczne, mogą dodatkowo wzmacniać lub osłabiać te efekty. Aby zrozumieć te zależności, naukowcy wykorzystują zaawansowane modele klimatyczne oparte na prawach fizyki i danych historycznych. Dzięki nim możemy nie tylko badać przeszłość klimatu, ale też prognozować jego przyszłość.
Konsekwencje zmian i co nas czeka
W ostatnich dekadach obserwujemy wyraźny wzrost temperatury na Ziemi. Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze osiągnęło poziomy niespotykane od setek tysięcy lat, co prowadzi do podnoszenia się poziomu mórz i częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych – fal upałów, ulewnych deszczy czy susz. Te zmiany mają dalekosiężne skutki: zaburzają ekosystemy, zagrażają rolnictwu i powodują ogromne straty w społecznościach nadbrzeżnych.
Zmiany klimatyczne to jednak nie tylko problem środowiska naturalnego. Są one ściśle powiązane z kryzysem bioróżnorodności i wyczerpywaniem zasobów. Profesor Malinowski zwrócił uwagę na szokujący fakt: masa przedmiotów wytworzonych przez człowieka przewyższyła już masę wszystkich żywych organizmów na Ziemi. To symboliczne „przeciążenie” pokazuje, jak wielki wpływ mamy na planetę.
Co przyniesie przyszłość?
Wszystko zależy od naszych działań. Nawet przy ambitnych planach ograniczenia emisji gazów cieplarnianych dalsze ocieplenie jest nieuniknione. Dlatego tak ważne jest, by działać już teraz – i by walczyć z dezinformacją, która wciąż utrudnia budowanie powszechnej świadomości o skali problemu. Jak podkreślił profesor, nadzieją napawa rosnące zainteresowanie tym tematem, także wśród decydentów.
Wykład profesora Malinowskiego to zaproszenie do refleksji nad tym, jak każdy z nas może przyczynić się do ochrony naszej planety. Wiedza to pierwszy krok do zmiany – a zmiana zaczyna się od nas samych.
Redakcja: Michał Gruda, Kamila Knol-Michałowska, Małgorzata Jasińska