EHRI-ERIC to pierwsza ponadnarodowa organizacja skupiająca kluczowe europejskie instytucje zajmujące się dokumentacją i badaniami nad Zagładą. Polskim koordynatorem tej struktury jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, który wspólnie z Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN oraz Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytetu Łódzkiego utworzył krajową strukturę w ramach EHRI-ERIC. Nadzór nad polskim węzłem EHRI (EHRI-PL) sprawować będzie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Założenia programowe EHRI-ERIC
Wśród celów nowoutworzonego konsorcjum należy wymienić m.in. zapewnienie szerokiego międzynarodowego dostępu do źródeł archiwalnych dotyczących Zagłady czy nawiązywanie i zacieśnianie współpracy przez badaczy i badaczki tego tematu z kraju i zagranicy, wytyczanie nowych kierunków badań i podejść metodologicznych, a także wsparcie dla osób zajmujących się badaniami Zagłady.
Badania nad Zagładą prowadzone są na całym świecie. Wymiana poglądów i opinii pomiędzy badaczami i badaczkami z różnych ośrodków ma kluczowe znaczenie dla rozwoju tej subdyscypliny studiów żydowskich. Ważne jest to także ze względu na rozproszenie źródeł. Materiały dotyczące Zagłady – czy to oryginalne dokumenty, czy źródła wywołane (jak np. nagrania z relacjami ocalałych) były zbierane zarówno w Europie, w obu Amerykach i Australii. Tylko próba dotarcia do możliwie wszystkich ważnych kolekcji archiwalnych pozwala opisać historie z czasów wojny
– mówi dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego i adiunkt w Centrum Badań Żydowskich UŁ dr Michał Trębacz
Uroczystość założycielska EHRI-PL
Inauguracja polskiego węzła EHRI-PL rozpoczęła się w Żydowskim Instytucie Historycznym, gdzie spotkało się kilkudziesięcioro przedstawicielek i przedstawicieli instytucji naukowych, muzeów, ministerstw i dyplomatów z państw Europy, Izraela i Stanów Zjednoczonych, a także przedstawiciele i przedstawicielki Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego.
Główna uroczystość inaugurująca działalność EHRI-ERIC odbyła się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Wagę wydarzenia podkreśliła obecność na wydarzeniu Hanny Wróblewskiej, Ministry Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Władysława Teofila Bartoszewskiego, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Holandię – gospodarza EHRI-ERIC – reprezentował Eppo Bruin, Minister Edukacji, Kultury i Nauki. Zebrani mieli też możliwość wysłuchania niezwykle poruszających słów Krystyny Budnickiej, ocalałej z Zagłady, Honorowej Obywatelki Warszawy.
Podczas uroczystości przedstawiciele i przedstawicielki państw założycielskich EHRI–ERIC: Austrii, Chorwacji, Czech, Niderlandów, Izraela, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji i Wielkiej Brytanii podpisali porozumienie o wzajemnym wsparciu badań nad Zagładą.
EHRI-ERIC a Polska
Fakt ogłoszenia decyzji o powołaniu międzynarodowego konsorcjum zajmującego się Zagładą w Polsce, w Warszawie, ma znaczenie symboliczne przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, Polska jest miejscem, gdzie Zagłada się dokonała. To na jej terytorium znajdują się byłe niemieckie nazistowskie obozy zagłady Auschwitz-Birkenau czy Treblinka. Po drugie, to właśnie w Polsce podjęto już w 1944 roku proces dokumentowania i badania Zagłady. Zainicjowane tutaj prace mają fundamentalne znaczenie dla naszego rozumienia tragicznego losu Żydów i Żydówek w czasie II wojny światowej. Mamy nadzieję na pomyślną współpracę, która zaowocuje nowymi odkryciami i perspektywami w badaniach nad Zagładą.
Polska prezydencja w Radzie UE i EHRI-ERIC
Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w 2025 roku była okazją do podkreślenia znaczenia pamięci o Holocauście dla współczesnej Europy. Inauguracja EHRI-ERIC wpisywała się w priorytety polskiej prezydencji, związane z umacnianiem europejskiej tożsamości i wartości. To wydarzenie było sygnałem, że Polska aktywnie uczestniczy w budowaniu wspólnej europejskiej pamięci o przeszłości.
Dowiedz sie więcej czym jest EHRI
- Strona projektu EHRI
- Konsorcjum Europejskiej Infrastruktury Badawczej
- Podstawowe informacje na temat projektu EHRI
Materiał: Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytetu Łódzkiego
Zdjęcia: Maciek Jazwiecki (EHRI and POLIN Museum)